top of page

Araştırmalarda, sanatçının şehir ve kadın üzerine araştırmalar yaparken karşısına çıkan İstanbul Kadın Müzesi arşivlerinden yararlanılmıştır. "İstanbul Kadın Müzesi’nin (İKM), müze pedagojisi programları, kent kadın belleği konusuna ilgi uyandırır, kent kadın tarihini birlikte düşünmeyi sağlar, kent kadın tarihi ile kentte yaşayanlar arasında merak ilişkisi oluşturur."

www.istanbulkadinmuzesi.org

Within the research period the project has benefited from the Istanbul Woman Museum’s archives. “Women's Museum Istanbul (İKM) is dedicated to the more than 2600 years of women's history in the city of Istanbul the aim of the museum is to provide a showcase for the history of women in Turkey, a history which was lost, obscured or disowned all too quickly by mainstream opinion, and to share this history as a counterpart to male-dominated historical writing, to create and encourage understanding and dialogue among the generations, genders and among the different cultural and ethnic groups of the city.”

www.istanbulkadinmuzesi.org

Teşekkür ederiz!

Avrupa Yakası 

Beşiktaş – Yıldız Parkı Gürdal Duyar Heykeli– “Güzel İstanbul heykeli, sanatçı Gürdal Duyar'ın, Beşiktaş, İstanbul'daki Yıldız Parkında bulunan eseri. Heykel, 1973 yılında Duyar’ın İstanbul’u bir kadın olarak tasvir ettiği Güzel İstanbul Heykeli, hafifçe geriye doğru uzanmış çıplak bir kadın figürüdür. Müstehcen bulunarak kaldırılması istenilen heykel, Tartışmaların büyümesi üzerine Karaköy'deki yerinden sökülerek Yıldız Parkı’na konuldu. 
 

Beşiktaş Yıldız Teknik Üniversitesi: Tomur Atagök - Türkiye'de ilk akademik müzecilik eğitiminin Yıldız Teknik Üniversitesindeki kurucusudur. 
 

Beşiktaş - Barbaros Meydanı, “Las Tesis koreografisi - Şilili kadınların, kadına yönelik şiddeti protesto amacıyla düzenlediği Las Tesis koreografisi, Kadınlar Birlikte Güçlü’nün (KBG) çağrısıyla Barbaros Meydanı’nda yüzlerce kadının katılımıyla gerçekleştirildi.” 

 

Beşiktaş - Fulya Sanat Merkezi, “Türkiye Kadın Buluşması 2019” -Kadın ve LGBTİ+ yürüyüşlerinin başlangıç buluşma noktası olarak kullanılan buluşma noktası 

Beyoğlu/Galata – Doğan Apartmanı, Mualla Eyüboğlu -“Galata’nın ünlü Doğan Apartmanı’nda Anadolu uygarlıklarının canlı müzesi bir dairede yaşardı, Türkiye’nin ilk kadın mimarlarından Mualla Eyüboğlu” 

Beyoğlu - Kallavi Sokak, Adalet Cimcoz - Adalet Cimcoz,25 Aralık 1950'de çağdaş sanatın gelişimine katkı sağlayan Maya Sanat Galerisi'ni, Beyoğlu´nda Kallavi Sokak, 20 numaralı apartmanın birinci katında açtı ve 1955 yılında kapanışına kadar yöneticiliğini yaptı. Maya Sanat Galerisi, Türkiye'nin uzun soluklu ve kurucusu kadın olan ilk özel sanat galerisidir 
 

Beyoğlu - Fındıklı Parkı Füsun Onur Heykeli - “Füsun Onur’un Fındıklı Parkı’ndaki heykeli 1985’te, Bedrettin Dalan döneminde parkın düzenlenmesi sırasında kaldırıldı.”  

Beyoğlu/Taksim- Gezi Parkı - Kırmızılı Kadın Bir siyasi direniş sembolü olarak kadın figürü; Gezi Parkı direnişinin sembolü olan “Kırmızılı Kadın”. 

Beyoğlu-Galatasaray Yapı Kredi’nin önünde 50. Yıl Anıtı - Maryam Şahinyan Türkiye'nin ilk profesyonel Ermeni kadın fotoğrafçısı. Heykelin olduğu yerde kocaman bir pasaj varmış; Foto Galatasaray’ın ilk yeri orada. 1935-1985 yılları arasında, aile mesleği fotoğrafçılığı sürdürdüğü Foto Galatasaray’da yüzlerce değil, binlerce fotoğraf çekti. 

Karaköy - Tünel Meydanı- Ayşe Erkmen Heykeli -  1993 yılında Tünel Meydanı’na dikilen Ayşe Erkmen’e ait ‘Açık Sütun’ üzerinde kaplı olan maddenin ateşe verilmesiyle tahrip edilir. Yenilenmesi için Erkmen’in epey mücadele etmesi gerekir. (2005) İstanbul LGBTİ+ onur yürüyüşlerinin bitiş noktası. 

Şişli - Teşvikiye Palas - Betûl Mardin Türkiye'de halkla ilişkilerin temellerini atan kişidir. Türkiye’nin ilk Halkla ilişkiler uzmanıdır. 

Fatih - Sultanahmet Meydanı, Halide Edip Adıvar – “1919 yılında, yazar, siyasetçi, akademisyen, öğretmen, “milli mücadele kahramanı” Halide Edip Adıvar, Sultanahmet Meydanı'nda milli mücadele çağrısı yapmıştır. 

 

Fatih - Balat, Kadın Eserleri Kütüphanesi - “Koleksiyonda Türkiye’de kadın konusunda yapılmış araştırmalar, kadın edebiyatçıların eserleri, Türkiye’de ve dünyada kadın hareketi ile ilgili çalışmalar olmak üzere Türkçe ve yabancı dilde 14 binin üzerinde kitap bulunmaktadır.” 
 

Fatih - Cağaloğlu, Safiye Ali– “Türkiye’de kadınlar henüz tıp eğitimi alamazken, Safiye Ali Almanya’ya giderek tıp eğitimi aldı ve Haziran 1923’te Türkiye’nin ilk kadın doktoru oldu. Eşi ile birlikte Cağaloğlu’nda bir muayenehane açtı ve 5 yıl boyunca orada doktorluk yaptı, sonrasında anne çocuk sağlığı üzerine çalıştı. Aynı zamanda, Türkiye’de kadınlara tıp eğitimi veren ilk kadın öğretim üyesi oldu.” 
 

Fatih - İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi,  Adile Sultan - Adile Sultan, Osmanlı Hanedanı'nın Divân tertip etmiş tek kadın şairidir. Divânındaki beyit sayısı 2000'i aşmaktadır. Divânını yayımlayamadan ölmüştür. Yazdığı şiirler aynı zamanda döneminin yaşamına ve tarihi olaylarına belge niteliğindedir. Adile Sultan'ın vakıfları ile ilgili bilgiler, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi'nde Türkçe Yazmalar Bölümü'nde 4993 numara ile kayıtlıdır. 

 

Fatih - Unkapanı IMÇ (İstanbul Manifaturacılar Çarşısı), Füreya Koral - Füreya Koral Türkiye’nin ilk kadın seramik sanatçısıdır. Koral’ın soyut kompozisyonundan oluşan seramik panosu 1965 yılında İMÇ’nin duvarına uygulanmıştır. 

Ortaköy - İskele Meydanı: Beki L. Bahar - Beki L. Bahar, Türkiye'nin ilk Musevi kadın tiyatro yazarıdır. Elhamra Kararnamesi sonucu Yahudilerin İspanya'dan Büyük Göç'ünün başlamasının 500. yılı anısına yazdığı ve "Ezan, Çan, Hazan" olarak tanınan "Boğaz'da

Ortaköy'de" adlı şiir, 26 Nisan 1992'de Ortaköy İskele Meydanı'nda bir levhaya yazılı olarak asıldı.[6] Bu olay, tanınmasına vesile oldu. "Ezan, Çan Hazan" sözleri çok tutuldu; bazı belgesel dizilere başlık oldu; Ali Kocatepe tarafından bestelenip şarkı oldu. 

 

4. Levent Giriş, Seyhun Topuz - “Seyhun Topuz’un 4. Levent girişindeki adsız heykeli 1984’te yol geçtiği gerekçesiyle yıkıldı.” 

Sarıyer – “İstinye Köprüsü ve Zincirlikuyu arası, Samiye Cahid Morkaya - Samiye Cahid Morkaya Türkiye’nin ilk kadın otomobil yarışçısı o parkurda yapılan otomobil yarışını 1932’de birincilikle tamamladı.” 

 

Bakırköy - Leyla Gencer Opera ve Sanat Merkezi, “Leyla Gencer, 20. yüzyılın en önemli sopranolarından biri olarak görülmektedir. 

 

Asya Yakası 

 

Kadıköy - Yoğurtçu Parkı, İlk kitlesel kadın yürüyüşü - “17 Mayıs 1987 gününde kadınlar ilk kez kitlesel bir yürüyüş ve protestoyu burada gerçekleştirdiler. Dayağı protesto eden bu miting, Çankırı Asliye Hukuk Mahkemesi hâkimi Mustafa Durmuş’un bir kadının boşanma talebini, “Kadının karnından sıpayı, sırtından sopayı eksik etmeyeceksin” diyerek reddetmesi üzerine ortaya çıkmıştır. 

Kadıköy - Süreyya İstanbul Devlet Opera ve Balesi - #İstanbulsözleşmesi ve benzeri eylemler için kadınların buluşma noktası - Opera ve Bale sanatlarını, kadınların bağ kurduğu bir alanı temsil etmesi. “Son yedi yılda opera, bale, orkestra ve koro seyircisi sayısı yüzde 27 azaldı. [...], son altı yılda çoğunluğu kadın olmak üzere sanatçı kadrolarında yüzde 11 boşalma olduğunu kaydetti…” 

Kadıköy - Rexx, Afife Jale  - Afife Jale, 1918 yılında Darülbedayi'ye stajyer olarak kabul edilen ve bu kadroda kalma kararlılığını gösteren ilk Müslüman kadın tiyatro sanatçısıdır. Afife Jale'nin 22 Nisan 1920 tarihinde sahneye çıktığı Kadıköy'deki Apollon Tiyatrosu daha sonra yıkılmış ve yerine Rexx Sineması binası yapılmıştır. 

Üsküdar Vapur İskelesi, Zabel Yesayan- Üsküdar doğumlu ilk ermeni kadın yazar Zabel Yesayan.

Maltepe Meriç Sümen Heykeli – Heykele bir çok kez tecavüz girişiminde bulunuldu. Meriç Sümen, bale sanatı dalındaki ilk ve tek T.C. Devlet Sanatçısı unvanına sahip oldu. 1972, 1979 ve 1982 yıllarında Moskova Bolşoy Balesi’nde yine “Giselle” rolünü oynayarak Bolşoy Balesi tarihinde başrol üstlenen ilk yabancı “prima balerin” oldu. Ayrıca Leningrad, Kiev, Minsk, Riga ve Odessa’da da konuk sanatçı olarak dans etti. Daha sonra Polonya, Japonya, Danimarka, İngiltere gibi ülkelerde sahneye çıktı. 

Maltepe Meriç Sümen Sculpture- There were many attemps of raping the sculpture. In 1981,

Adalar

 

Büyük Ada - Dikmen Evi (Tiraje Dikmen ve Şükriye Dikmen, ressam kardeşlerin evi) - Bahçelerönü Sokağı No:14 Büyükada 

 

Büyük Ada Dikmen House Tiraje Dikmen and Şükriye Dikmen art siblings house. 

Araştırmalarda, sanatçının şehir ve kadın üzerine araştırmalar yaparken karşısına çıkan İstanbul Kadın Müzesi arşivlerinden yararlanılmıştır, “İstanbul Kadın Müzesi'nin (İKM), müze pedagojisi programları, kent kadın belleği konusuna ilgi uyandırır, kent kadın tarihini birlikte düşünmeyi sağlar, kent kadın tarihi ile kentte yaşayanlar arasında merak ilişkisi oluşturur.” 

Thank you!

European Side

 

Beşiktaş - Yıldız Park Gürdal Duyar Sculpture- “Beautiful Istanbul’’ sculpture is Gürdal Duyar’s work situated in Yıldız Park. Duyar’s sculpture was formed in 1973 and represents Istanbul as a naked woman figure that lies down. The sculpture “Güzel İstanbul” which he made for Karaköy Square was considered indecent by the politicians of the time and caused many debates. For this reason after it was moved to Yıldız Park

 

Beşiktaş Yıldız Technical University: Tomur Atagök -  is the first founder of academic museum education in Turkey at Yıldız Technical University .

Beşiktaş Barbaros Square ‘Las Tesis Choreography’ - Hundreds of women came together in Beşiktaş Square, to protest male-state violence with the dance first made famous by Chilean feminist group through the invitation of the ‘Women Are Stronger Together’(KBG) platform. 

 

Beşiktaş Fulya Art Centre, ‘Turkey Women Meeting 2019’ - Used as a women and LGBT protests starting point. 

Beyoğlu/ Galata - Doğan Apartment , Mualla Eyüboğlu - “Turkey’s one of the first woman architects Mualla Eyüboğlu was living in at famous Doğan Apartment  in her residency, similar to a living museum that harbours Anatolian Civilisation.”

 

Beyoğlu Kallavi Street, Adalet Cimcoz - Adalet Cimcoz opened Maya Art Gallery in Beyoğlu Kallavi Street, No:20, first floor on the 25th of February 1950 and she ran the space till it’s closure in 1995. Maya Art Gallery was open for a long time and it is the first private art gallery founded by a woman in Turkey.

 

Beyoğlu Fındıklı Park - Füsun Onur Sculpture -  In 1985, Füsun Onur’s sculpture in Fındıklı Park has been removed in Bedrettin Dalan period during the urban planning of the park. 

Beyoglu Taksim Gezi Park - Women in Red As a political resistance symbol the women figure was the ‘Red Woman’ at Gezi Park Protests. 

 

Beyoglu-Galatasaray 50th Year Monument in front of Yapı Kredi - Maryam Şahinyan Maryam Şahinyanis the first professional Armenian woman photographer in Turkey. There was a passage where the Foto Galatasaray existed and the sculpture situated in front of it. She was running the family business at Foto Galatasaray and took hundreds of photographs in between the years of 1935 - 1985.

Karaköy - Tünel Square, Ayşe Erkmen’s sculpture -  Ayşe Erkmen’s sculpture ‘Open Column’ which was placed in Tünel Square in 1993, has been blasted and it’s surface set into fire. Ayse Erkmen put so much effort in order for it to be renovated. In 2005 this point was the LGBT+ pride walk ending point.  

Şişli - Teşvikiye Palace- Betül Mardin is the first person who laid the foundation of public relations and first expert in the field in Turkey.

Fatih - Sultanahmet Square, Halide Edip Adıvar In 1919, the writer, politician, academist, teacher, ‘a war of independence hero’ Halide Edip Adivar had made a national struggle call at Sultanahmet Square.

 

Fatih - Balat, The Women’s LibraryThe collection consists of more than 14 thousand books in Turkish and other languages as well as researches based on women in Turkey, the works of women authors, the projects that are based on women movements in Turkey and around the world.

 

Fatih Cağaloğlu, Safiye Ali - When women in Turkey were not allowed to study medicine, Safiye Ali went to Germany and studied her BA in Medicine thus she became the first woman doctor in Turkey in June 1923. She opened a clinic with her husband and worked as a doctor there for 5 years and after centred her work in mother and child health. At the same time she became the first woman academic lecturer in medicine in Turkey.

 

Fatih Istanbul University Nadir Eserler Library - Adile Sultan -  Adile Sultan was the only woman author in Ottoman Empire and she died before publishing her works. Her poems are documenting that periods’ lifestyle and historical events. Her foundations are at Istanbul University Nadir Eserler Library and recorded as number 4993. 

Fatih - Unkapanı IMÇ (Istanbul Draper Bazaar)- Füreya Koral is the first ceramic artist in Turkey. Koral’s abstract composition composed by a seramic panel has been applied to the wall of IMÇ in 1965. 

 

Ortakoy İskele Square Beki L. Bahar-  Beki L. Bahar is the first Jewish woman theatre author in Turkey. Her poem ‘At the Bosphorus Ortaköy’ known also as “Pray, Bell, Fall” which she wrote in the memory of the 500th year of Spanish Jew migration due to the Elhamra decree, had displayed in 26 April 1992 Ortaköy Iskele Square written on a plaque. This situation made her known and  ‘Pray’,’Bell’,’Fall’ words got famous, used as a headline for a documentary series and composed as a song by Ali Kocatepe. 

4. Levent Entry, Seyhun Topuz - Seyhan Topuz’s untitled sculpture was situated at the beginning of 4. Levent has been removed due to road work. 

Sarıyer - In between İstinye Bridge and Zincirlikuyu, Samiye Cahid Morkaya - Samiye Cahid Morkayais the first woman car racer in Turkey and she finished that specific parkour with a championship. 

Bakırköy - Leyla Gencer Opera and Art Centre Leyla Gencer is  recognized  as one of the most important sopranos within the 20th century. 

 

Asian Side

Kadıköy Yogurtçu Park, First mass walk of women - On 17 May 1987, women have actualised the first and mass walking protest in this location. The meeting which was protesting the beating was occurred due to Mustafa Durmuş’s rejection to get divorced after his.

 

Kadıköy Süreyya İstanbul Devlet Opera and Ballet - The place became  the meeting point for women's action such as the Istanbul convention movement recently. It represents the opera and ballet arts and a connection to women. “Within the last seven years in Turkey opera, ballet and orchestra and choir audiences reduced 27 percent. [...], within the last six years the 11 percent of the artists who are mostly women quit artistic networks…”

 

Kadıköy - Rexx, Afife Jale  - In 1918 Afife Jale was the first Muslim woman actor intern at  Darülbeday and who revealed determination within the team. Kadıkoy Apollon Theater where Afife Jale went on stage in 22 April 1920, has been demolished and instead the Rexx Cinema was built. 

Üsküdar Ferry Bridge, Zabel Yesayan- Üsküdar born first Armenian woman author Zabel Yeşayan.

Maltepe Meriç Sümen Sculpture- There were many attemps of raping the sculpture. In 1981, Meriç Sümen was awarded the honorary title State Artist. So far she is the only ballet dancer to gain this title. In the early years, she gained fame in her performance in the romantic ballet Giselle. She performed Giselle in Sofia, Bulgaria and Moscow, the Soviet Union. She was the first ever foreign prima ballerina in Bolshoi Ballet. She also took part in many ballets in Leningrad, Kiew, Minsk, Riga and Odessa, all then in the former Soviet Union. In later years, she also performed in Poland, Japon, Denmark, Great Britain and Japan.

Prince Islands

 

Büyük Ada Dikmen House Tiraje Dikmen and Şükriye Dikmen art siblings house. 

Within the research period the project has benefited from the Istanbul Woman Museum’s archives. “Women's Museum Istanbul (İKM) is dedicated to the more than 2600 years of women's history in the city of Istanbul the aim of the museum is to provide a showcase for the history of women in Turkey, a history which was lost, obscured or disowned all too quickly by mainstream opinion, and to share this history as a counterpart to male-dominated historical writing, to create and encourage understanding and dialogue among the generations, genders and among the different cultural and ethnic groups of the city.”

bottom of page